[…] Ca khúc Mùa Xuân Bên Cửa Sổ được nhạc sĩ Xuân Hồng sáng tác vào năm 1985, khi đất nước ta vẫn ở thời bao cấp. Cuộc sống vật chất còn nhiều khó khăn và đời sống tinh thần vẫn còn nhiều bó buộc. Ca khúc phổ thơ của nữ thi sĩ Song Hảo. Tuy nhiên, gọi là phổ thơ chưa thật chính xác, phải gọi là phỏng thơ mới đúng, bởi so với nguyên bản bài thơ (có tên gọi “Bên cửa sổ”), ngoại trừ hai câu đầu là chính xác 100% thì ca khúc của Xuân Hồng có một số điểm khác biệt về câu chữ (mặc dù về mặt cấu tứ thì cơ bản là trung thành với bài thơ).
Kính mời quý độc giả tham khảo thêm gần 1000 giai thoại âm nhạc được vangson.info tổng hợp tại trang Thư Viện Giai Thoại
Đây là đoạn mở đầu ca khúc của nhạc sĩ Xuân Hồng:
Cao cao bên cửa sổ
Có hai người hôn nhau
Đường phố ơi hãy yên lặng
Để hai người hôn nhau
Chim ơi đừng bay nhé
Hoa ơi hãy tỏa hương
Và cây ơi lay thật khẽ
Cho đôi bạn trẻ đón xuân về
Và đây là đoạn thơ của nữ thi sĩ Song Hảo mà nhạc sĩ Xuân Hồng mượn để làm điểm tựa cho đoạn mở đầu ca khúc của mình:
Cao cao bên cửa sổ
Có hai người hôn nhau
Hai người rất trẻ
Hãy im nghe
Rì rầm đường phố
Bên cửa sổ có hai người hôn nhau
Đêm chín rồi
Rất khẽ
Trăng ơi ghen nhé
Có hai người yêu nhau
Hoa dạ lý
Dâng hương
Đêm nay
Hoa tinh tường hơn cả
Nhớ nghe hoa
Mùi hương thật khẽ
Đối chiếu hai đoạn thơ và nhạc, ta thấy phần nhạc gọn ghẽ hơn, mặc dù vẫn đủ sức khái quát những gì mà tác giả lời thơ muốn đặt ra.
Như trên đã nói, khi ca khúc Mùa Xuân Bên Cửa Sổ ra đời, đất nước vẫn còn ở thời kỳ bao cấp. Bài thơ lại còn ra đời trước đó nữa, mà – như nhiều người từng trải qua những năm tháng ấy đều biết, việc đưa được mấy chữ “hôn nhau” vào trong một tác phẩm thơ không hề là điều đơn giản. Quyền cao chức trọng như nhà thơ Tố Hữu, vậy mà năm 1961, khi viết bài thơ “Bài ca mùa xuân 1961”, sau khi dùng tới hai chữ “hôn nhau” thì ngay sau đó ông đã phải thêm hai chữ “đồng chí” (Rồi hai đứa hôn nhau, hai người đồng chí/ Dắt nhau đi, cho đến sáng mai nay/ Anh đón em về, xuân cũng đến trong tay). Nói vậy để thấy, việc cho nhân vật của mình hôn nhau, dù là ở trong nhà của họ, và ở trên cao chăng nữa, cũng vẫn là một việc làm khá .. táo bạo.
Sau này, trả lời phỏng vấn Báo Tuổi trẻ, nữ thi sĩ Song Hảo đã cho hay: Nội dung bài thơ có liên quan tới một câu chuyện tình có thật của chính bản thân chị, và mặc dù bài thơ “nói lên tình yêu lứa đôi rất thật” và “rất trong sáng”, song khi cho bài thơ trình làng, để “an toàn”, chị đã “phải thêm vào đoạn có anh lính và cô công nhân cho phải đạo” (Mặt trận đêm nay/ Bình yên/ Anh lính về thăm phố phường/ Cô gái vừa tan ca/ Hai người đến với hoa/ Hôn nhau/ Bên cửa/ Có bao người đang yêu, hoa nhé đêm nay?). Vậy mà, sau khi bài thơ được phổ biến rộng rãi qua ca khúc của Xuân Hồng, đã có người lên án nữ thi sĩ là: “Đổi mới làm sao được! Nó hôn nhau mà bắt mọi người, đường phố phải im lặng”. Từ cách nhìn khe khắt đó, nữ thi sĩ đã bị cấp trên góp ý nhẹ.
Nếu như với tác giả thơ, việc đưa mấy chữ “hôn nhau” vào tác phẩm còn bị rầy rà như vậy thì với tác giả nhạc, chuyện càng trở nên nặng nề hơn bởi một điều dễ hiểu: Thơ có thể đọc thầm, chứ nhạc thì réo rắt bên tai người như thế, nếu các vị quản lý không có cái nhìn cởi mở thì vấn đề cũng dễ trở nên phức tạp. Trước đây, tôi từng nghe được một giai thoại như sau:
Khi đưa ca khúc Mùa Xuân Bên Cửa Sổ đến với công chúng, để thuận cho vấn đề bảo vệ “thuần phong mỹ tục”, người ta đã cho xóa đi trên băng nhạc mấy chữ “hôn nhau” bằng cách làm cho trầy xước, để rồi, thính giả khi mở băng, đến câu hát trên sẽ nghe ra thành “Cao cao bên cửa sổ/ Có hai người .. cạch cạch nhau“.
Chuyện chắc chỉ là tào lao, bịa ra cho vui. Còn đây là câu chuyện do chính nhạc sĩ Hoàng Hiệp kể lại:
Một lần, biên tập viên Đài Tiếng nói Nhân dân Tp HCM đã tự ý sửa lại lời bài hát trên. Thay vì mấy chữ “Có hai người hôn nhau”, người này đã sửa lại thành “Có hai người bên nhau”. Chuyện đến tai tác giả ca khúc, nhạc sĩ Xuân Hồng rất bực. Tâm sự với bạn bè, ông nửa đùa nửa thật: “Các bạn nghĩ coi, từng này tuổi, tôi còn làm cái gì được nữa ngoài cái sự hôn nhau? Vậy mà cũng cấm” […]
Thật ra, không chỉ ở thời điểm nhạc sĩ Xuân Hồng sáng tác nên ca khúc nói trên, mà cho đến ngày hôm nay, cuộc sống với “cơm ngon và áo đẹp” vẫn là mơ ước của nhiều người, song, đúng như thông điệp mà người nhạc sĩ mang đậm khí chất hồn hậu, phóng khoáng của người dân Nam Bộ ấy muốn nói, thì hạnh phúc cho đúng nghĩa “đâu chỉ có cơm ngon và áo đẹp”. Phải đặt lời bài hát này trong bối cảnh xã hội lúc ấy, chúng ta mới thấm thía hết ý nghĩa nhân văn của nó, mới thấy quý sự da diết, quặn xiết trong những câu hát được trở đi trở lại. Thông qua đoạn ca từ này (hoàn toàn không có trong bài thơ của nữ thi sĩ Song Hảo), ta hiểu tác giả muốn nhắn nhủ tất cả những ai từng một thời vùi mình trong gian khó, rằng hãy biết vượt lên những lam lũ thường ngày để sống sao cho thật ý nghĩa, tận hưởng những gì ngọt ngào nhất mà mình đáng phải được hưởng (không phải thường tình mà nhạc sĩ đặt tên cho ca khúc của mình là Mùa Xuân Bên Cửa Sổ. Tình yêu chính là mùa xuân của cuộc đời). Thật đúng như nhận xét của một tác giả: “Trước Xuân Hồng, trong những ca khúc được gọi là ‘nhạc đỏ’ thì dường như chưa ai đề cập đến chuyện tế nhị như vậy trong ca từ” […]
Đọc thêm:
Mùa xuân trên Thành phố Hồ Chí Minh – Xuân Hồng
– Bài viết: Cố nhạc sĩ Xuân Hồng: Mùa xuân đâu chỉ có hoa thơm và nắng hồng
– Tác giả: Nguyễn Trọng Mừng
– Nguồn tin: Báo Công An Nhân Dân (VNCA Xuân Nhâm Thìn)
– Xuất bản: 2012.01.17 08:00
– Đường dẫn: https://vnca.cand.com.vn/
– Thời gian khai thác: 2022.01.17 21:45 VST
Bên cửa sổ – Song Hảo
Cao cao bên cửa sổ
có hai người hôn nhau
hai người rất trẻ
hãy im nghe
rì rầm đường phố
bên cửa sổ
có hai người
hôn nhau
Đêm chín rồi
rất khẽ
trăng ơi ghen nhé
có hai người
yêu nhau
Hoa dạ lý
dâng hương
đêm nay
hoa tinh tường hơn cả
Nhớ nghe hoa
mùi hương thật khẽ
Mặt trận đêm nay
bình yên
anh lính về thăm phố phường
Cô gái vừa tan ca
hai người đến với hoa
hôn nhau
bên cửa
có bao người
đang yêu
hoa nhé
đêm nay?
Mùa xuân bên cửa sổ – Xuân Hồng
Cao cao bên cửa sổ
có hai người hôn nhau
đường phố ơi hãy yên lặng
để hai người hôn nhau
chim ơi, đừng bay nhé
hoa ơi, hãy tỏa hương
và cây ơi, lay thật khẽ
cho đôi bạn trẻ đón xuân về
Khi mặt trận bình yên
anh lính về thăm phố, cô gái vừa tan ca
họ hẹn nhau, và chờ nhau
cùng khát khao hạnh phúc
họ đón nhau và mùa xuân cũng theo về
ôi hạnh phúc đâu chỉ có cơm ngon và áo đẹp
mùa xuân đâu chỉ có hoa thơm và nắng hồng
cuộc đời còn cả những nụ hôn
Khi tạm biệt mùa xuân
anh lính về biên giới, cô gái vào ca ba
họ tạm xa từng ngày qua
càng thiết tha thầm nhớ
họ vững tin rồi mùa xuân cũng quay về
ôi hạnh phúc cô thợ ấy đơn sơ mà thắm nồng
tình yêu của người lính lắng sâu nhưng cháy bỏng
tạm biệt rồi vẫn đọng những nụ hôn
Tạm biệt rồi
vẫn đọng những nụ hôn ..