Người yêu nhạc nhớ mãi nhạc sĩ Vũ Trọng Hối, với hai ca khúc hay nhất của ông, Đường Tôi Đi Dài Theo Đất Nước và Bước Chân Trên Dải Trường Sơn đã làm nên tên tuổi của ông trong làng nhạc Việt Nam hiện đại. Cả hai bài đều được sáng tác trong thời gian đi dọc Trường Sơn với đoàn văn nghệ sĩ […]
– Bài viết: Âm vang trên đường xẻ dọc Trường Sơn, đi cứu nước
– Tác giả: Nhạc sĩ Trương Quang Lục
– Nguồn tin: Báo Sài Gòn Giải Phóng
– Xuất bản: 2012.02.21 23:11
– Đường dẫn: https://www.sggp.org.vn/
– Thời gian khai thác: 2022.04.23 21:41 VST
– Lưu trữ: PDF
[…] Lần giở cuốn nhật ký Trường Sơn đã sờn cũ của Vũ Trọng Hối, có cảm giác những dòng chữ lít nhít kia là những lối mòn giao liên dẫn ta trở về với quá khứ, ký vãng và hồi ức mà người nhạc sĩ mặc áo lính này đã trải qua với bao nhọc nhằn cam go giữa mưa bom, bão đạn để tạo nên những tác phẩm bất hủ về một Trường-Sơn-chiến-tranh những ngày đầu dữ dội.
Trong nhật ký, Vũ Trọng Hối đã tự bạch: “Ngày 18/12/1965, khởi hành 15 giờ 15 phút. Chuyến đi nhiều thú vị. Cách đây độ khoảng 6-7 tháng, khi anh Xuân Diệu (không phải Xuân Diệu nhà thơ mà là Xuân Diệu ở Cục Tuyên Huấn) gọi sang phụ trách Đoàn Tổng cục thì có cái gì chưa an tâm cho nghề nghiệp. Được đi học sáng tác mà phân công phụ trách tổ chức. Nhưng vì lý do yêu cầu của tổ chức mà, còn dám nói chi. Tuy lúc đó đã làm được “Mùa chiến công nở rộ hai miền” trong tình trạng cầm chừng, nhưng khi đã phát lên đài thì thấy vui vì nhạc không đến nỗi tắc lắm. Cho nên sáng sớm (4 giờ 30 phút) về đến Hà Nội, chiều 25/11/1965 lúc báo cáo tổng kết, anh Hồng Cư (Cục phó Cục Tuyên huấn) nói rõ trên có ý định trao nhiệm vụ đi sáng tác thì thấy hạnh phúc quá. Mừng ơi là mừng, vì trên vẫn nhớ đến mình là người sáng tác”. Và Vũ Trọng Hối đã xốc balô lên vai ở tuổi 40, đã có vợ và hai con, đã 20 tuổi quân, để lại chịu đựng như một người lính mới khi ròng rã vượt qua đèo dốc Trường Sơn với ước vọng tìm ra giai điệu hào sảng “kiểu Vũ Trọng Hối” cho con đường kỳ tích này.
Xuất phát ngày 18/12/1965, gần một tháng sau 15/1/1966, Vũ Trọng Hối mới tới điểm đầu mối của trục giao liên Bắc – Nam. Ở đấy, ấn tượng về cuộc sống đàng hoàng của người giao liên Trường Sơn, nhất là ấn tượng tiếng cười thiếu nữ “thức tỉnh rừng xanh” đã gợi cho Vũ Trọng Hối âm hình chủ đạo về một bài hát Trường Sơn. Đầu xuân 1966, bài hát Đường Tôi Đi Dài Theo Đất Nước đã ra đời. Nửa năm tiếp theo ở Trường Sơn là nửa năm Vũ Trọng Hối tự chứng nghiệm sức sống tác phẩm này trước những thính giả mà bài hát là viết về họ, dành cho họ. Bằng nét nhạc mở đầu như cánh chim vút bay và liệng chao giữa trời, tác giả đã tìm được lời tự sự giản dị và tha thiết:
Đời giao liên bước tôi đi dài theo, theo đất nước
Đường tôi đi núi chênh vênh, có mây bay dưới chân giăng thành
Đời tôi như những con thoi dệt tình yêu quê hương thống nhất
Đời tôi như cánh chim bay, cánh chim bay suốt dãy Trường Sơn ..
Khi trở về Hà Nội, qua giọng hát Minh Nguyệt, bài hát Đường Tôi Đi Dài Theo Đất Nước của Vũ Trọng Hối đã được tung lên làn sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam và đã bay cao, bay xa trong mọi người. Được ấn định bằng giọng vàng Bích Liên, Đường Tôi Đi Dài Theo Đất Nước đã trở thành bài hát thành công nhất trong top ten “Những bài hát Trường Sơn”.
Cũng những ngày đèo dốc Trường Sơn, Vũ Trọng Hối muốn viết một bản hành khúc về cả một thế hệ “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai”. Trong nhật ký, ông từng tâm sự: “Hãy làm một bài hát ca ngợi người chiến sĩ Trường Sơn kiêu hãnh, lớn sừng sững như khí thế đi lên của dân tộc”. Thế là lại nung nấu. Thế là lại nghiền ngẫm. Thế là “lại đi, lại đi trời xanh thêm”. Cho tới cuối tháng 4/1966, nét nhạc mới hình thành. Lần đầu tiên, Vũ Trọng Hối hát hành khúc này cho họa sĩ Phạm Việt nghe giữa rừng và được họa sĩ tán thưởng. Song phải đến khi gặp Tào Mạt (khi ấy lấy bí danh Nguyễn Đăng Thục) thì bản hành khúc mới có lời ca xứng với giai điệu.
Cũng trong nhật ký, ông đã ghi: “Sáng nay qua, Thục phác thảo cho xong lời bài hát “Chiến sĩ Trường Sơn”, mình có thu vén lại làm thêm đôi chút và tương đối hoàn chỉnh về lời. Thật ra mà nói, bài này đúng là qua một quá trình thâm nhập, tìm hiểu, suy nghĩ mới đẻ ra được nó. Tự mình thấy nó khá xinh xắn. Về tính tư tưởng mà nói, nó đạt được mặt thiết tha, tươi sáng. Bản thân mình cũng không muốn nó ồn ào làm chi. Cái vĩ đại không phải ở đâu ra mà ở chỗ giản dị, chịu đựng, lạc quan”. Bản hành khúc Bước Chân Trên Dải Trường Sơn đúng là bản hành khúc “Xẻ dọc Trường Sơn”, là bản quân ca của người lính Trường Sơn vô danh và lớn lao:
Ta vượt trên triền núi cao Trường Sơn
Đá mòn mà đôi gót không mòn
Ta đi nhằm phương xa gió ngàn đưa chân ta về quê hương […]
– Bài viết: Vũ Trọng Hối và những giai điệu để đời xuyên Trường Sơn
– Tác giả: Nguyễn Thụy Kha
– Nguồn tin: Công an nhân dân Online
– Xuất bản: 2005.12.25 08:39
– Đường dẫn: https://cand.com.vn/
– Thời gian khai thác: 2022.04.23 21:58 VST
– Lưu trữ: PDF
Đọc thêm:
Chiếc gậy Trường Sơn – Phạm Tuyên
Đường tôi đi dài theo đất nước
Đời giao liên bước tôi đi dài theo theo đất nước
đường tôi đi, núi chênh vênh có mây bay dưới chân giăng thành
đời tôi như những con thoi, dệt tình yêu quê hương đất nước
đời tôi như cánh chim bay, cánh chim bay suốt dãy Trường Sơn
1.
Ôi non xanh nước biếc, luôn luôn dìu chân ta bước tiếp
nghĩ cũng lắm gian nguy, song khi mà quê hương rớm máu
Dẫu thác lũ băng băng, dẫu bão núi dông rừng
dù đường trơn trời nghiêng hề chi
đường Trường Sơn từng quen nhịp đi
những bước chân coi khinh gian nguy
Dẫu giá buốt chân tay, dẫu nắng khét đôi vai
gùi nặng vai rừng khuya vực sâu
ngày ngày qua đường mây đèo cao
vẫn vui cùng Trường Sơn mấy thương yêu ..
2.
Ôi non xanh nước biếc luôn luôn dìu chân ta bước tiếp
cũng lắm lúc gian nan, chung quanh đạn bom rơi chắn lối
Đất nước vẫn bên tôi rẽ nối vết chân ai
đường Trường Sơn thuộc như bàn tay
từng bờ tre cầu treo ngọn cây
những bước chân đi theo tương lai
Đất nước vẫn bên tôi, suối róc rách trăng soi
đường hiện ra gần theo tầng mây
cảnh đẹp như giục tâm hồn tôi
bước trên đường Trường Sơn mấy thương yêu ..
Bước chân trên dải Trường Sơn
Ta vượt trên triền núi cao Trường Sơn
đá mòn mà đôi gót không mòn
ta đi nhằm phương Nam gió ngàn đưa chân ta về quê hương
quân về trong gió đang dâng triều lên
máu thấm đường ta đi lẫn mồ hôi rơi tình quê tha thiết
ta đi theo ánh lửa từ trái tim mình
Xưa Trường Sơn rừng vắng núi mù sương
theo Đảng mạnh chân bước trên đường
trên con đường ta đi lũ trào thác xối muỗi rừng vắt núi
ôi miền Nam đó dang tay gọi tới
núi vút thành vách đứng, nắng hè khét đá, rừng khuya mất lối
ta đi theo ánh lửa từ trái tim mình
Ta là con của núi non Trường Sơn
nối mạch tình quê giữa hương ngàn
ôi núi rừng che ta núi rừng bao vây quân thù bốn phía
con đường Nam Bắc thiêng liêng tình nghĩa
nơi chân trời đang dâng sắc hồng đang lan, lòng ta như nắng
ta đi theo ánh lửa từ trái tim mình
Con đường đi lửa máu theo từng giây
chuyến hàng vào Nam nghĩa thêm dầy
mỗi thước đường vươn xa chuyến hàng ta vô góp phần chiến thắng
tấm lòng miền Bắc đang trông chờ ta
tiến dưới cờ chiến thắng, quyết giành thống nhất, đời cao tiếng hát
ta đi theo ánh lửa từ trái tim mình ..