Năm 1975, trong một góc tĩnh lặng của tâm hồn, nhạc sĩ Phạm Duy đã cho ra đời Chỉ Chừng Đó Thôi, một ca khúc như lời tự sự cuối cùng về mối tình kéo dài mười năm với người phụ nữ mang tên Lệ Lan, hay còn được ông gọi là Alice trong những trang hồi ký. Mối tình ấy, như chính ông từng kể, là một “mối tình cấm”, thuần khiết, không vương chút đụng chạm thể xác, mà chỉ tồn tại trong sự đồng điệu sâu sắc giữa hai tâm hồn.
Lệ Lan, con gái của một người tình cũ, đã bước vào cuộc đời Phạm Duy và trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm bất hủ. Trong suốt một thập kỷ, họ trao nhau những vần thơ, những khúc nhạc, như thể tình yêu chỉ có thể được diễn đạt qua nghệ thuật. Từ “Ngày Đó Chúng Mình”, ghi dấu những ngày đầu yêu say đắm, đến “Nghìn Trùng Xa Cách”, khắc họa nỗi đau của sự chia ly, và cuối cùng là “Chỉ Chừng Đó Thôi”, như một lời giã biệt nhẹ nhàng nhưng đầy xót xa.
Khi Lệ Lan quyết định rời xa để theo chồng, bà gửi đến Phạm Duy một bức thư đầy ân tình, viết rằng: “Mười năm, quá đủ cho một mối tình đẹp và một đời người ngắn ngủi.” Những lời ấy hẳn đã khiến lòng ông quặn thắt, nhưng cũng trở thành ngọn lửa khơi nguồn cho ca khúc này. Với giai điệu mộc mạc, phiêu lãng, “Chỉ Chừng Đó Thôi” như một cơn gió thoảng qua, mang theo nỗi tiếc nuối về một tình yêu đã xa. Lời ca giản dị mà sâu sắc, với những hình ảnh như “cơn mưa”, “vai gầy”, “mèo khờ”, hay sự ví von đầy chất thơ về Adam và Eva, gợi nhắc một tình yêu trinh nguyên nhưng không thể vượt qua những thử thách của đời thường.
Có lẽ trong những khoảnh khắc lặng lẽ với cây đàn, Phạm Duy đã để tâm hồn mình trôi theo dòng ký ức. Ông viết về sự mù quáng của tình yêu, về oán hận khi phải chia xa, và cả khát khao không bao giờ nguôi. Nhưng trên tất cả, trong những nốt nhạc ấy, người ta cảm nhận được một tia sáng hy vọng – rằng tình yêu, dù tan vỡ, vẫn là món quà quý giá của cuộc đời. Ca khúc được ông sáng tác dành riêng cho giọng hát trữ tình, ngọt ngào của Duy Quang, người con trai yêu quý của ông. Chính giọng ca ấy đã thổi hồn vào bài hát, khiến nó trở thành một tác phẩm bất hủ, chạm đến trái tim của bao thế hệ.
“Chỉ Chừng Đó Thôi” không chỉ là một bài hát, mà còn là một câu chuyện. Câu chuyện về một mối tình đã qua, về thời gian làm phai mờ những dư hương, và về lòng can đảm để buông tay. Qua ca khúc, người ta như thấy hình ảnh Phạm Duy ngồi đó, giữa những ngày tháng năm 1975, viết nên những nốt nhạc cuối cùng để khép lại một chương đẹp đẽ nhưng đau thương của đời mình. Và những người yêu nhạc, khi lắng nghe, chỉ biết lặng lẽ cảm nhận, để rồi thầm cảm ơn ông vì đã biến nỗi đau thành những giai điệu bất tử.
Lời bài hát
Chỉ chừng một năm trôi
Là quên lời trăn trối
Ai nuối thương tình đôi
Chỉ chừng một năm thôi
Chỉ cần một năm qua
Là phai mờ hương cũ
Hoa úa trong lòng ta
Chỉ cần một năm xa
Khi xưa em gầy gò
Đi ngang qua nhà thờ
Trông như con mèo khờ
Chờ bàn tay nâng đỡ
Ta yêu em tình cờ
Như cơn mưa đầu mùa
Rơi trên sân cỏ già
Làm rụng rơi cánh hoa.
Chỉ cần một cơn mưa
Là vai gầy thêm nữa
Cho ướt môi, mềm da
Chỉ cần giọt mưa sa
Chỉ chờ một cơn mưa
Để không ngờ chi nữa
Đi dưới mưa hồng nghe
Giọt nhẹ vào tim ta
Ta yêu em mù lòa
Như A-đam ngù ngờ
Yêu E-va khù khờ
Cuộc tình trinh tiết đó
Nhưng thiên tai còn chờ
Đôi uyên ương vật vờ
Chia nhau xong tội đồ
Đầy đọa lâu mới tha
Chỉ một chiều lê thê
Ngồi co mình trên ghế
Nghe mất đi tuổi thơ
Chỉ một chiều bơ vơ
Chỉ là chuyện đong đưa
Đời luôn là cơn gió
Thay áo cho tình ta
Chỉ là chuyện thiên thu.
Tưởng chừng nghìn năm sau
Chẳng ai còn yêu nhau
Nào ngỡ đâu tình yêu
Giăng bẫy nhau còn nhiều
Nghe lòng còn khô ráo
Nghe chừng còn khát khao
Nên gục đầu rất lâu
Xưng tội cả kiếp sau
Cả triệu người yêu nhau
Còn ai là không thấu ?
Len giữa u tình sâu
Một vài giọt ơn nhau
Tia sáng Thiên Đường cao
Rọi vào ngục tim nhau…