Tiểu thuyết “Đất Rừng Phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi viết về cuộc đời phiêu bạt của cậu bé tên An, lấy bối cảnh miền Tây Nam Bộ vào những năm 1945, sau khi thực dân Pháp quay trở lại xâm chiếm Nam Bộ ..
Tóm tắt:
Cậu bé An sống cùng với cha mẹ tại thành phố những ngày sau độc lập 2-9-1945. Thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Việt Nam, đổ quân vào Nam Bộ. Pháp mở những trận đánh khiến cho những người dân sống tại các thành thị phải di tản. An và ba mẹ cũng phải bỏ nhà bỏ cửa để chạy giặc. Cậu nhớ đến một anh bạn đi tàu đã tặng cậu chiếc la bàn mà không kịp mang theo.
Theo cha mẹ chạy hết từ vùng này tới vùng khác của miền Tây Nam Bộ. An kết bạn cùng với những đứa trẻ cùng trang lứa và có một cuộc sống tuổi thơ vùng nông thôn đầy êm đềm. Nhưng cứ vừa ổn định được mấy bữa thì giặc đánh tới nơi và lại phải chạy. Trong một lần mải chơi, giặc đánh đến và An đã lạc mất gia đình. Cậu trở thành đứa trẻ lang thang.
Trong chuyến lưu lạc của mình, An đã được gặp và tiếp xúc với nhiều người. Dì Tư Béo là một trong những người đầu tiên cưu mang An khi cậu bé bị lạc ở một xóm chợ. Từ đó, cậu đã về làm giúp cho quán ăn của dì và không còn phải chịu cảnh đói khổ qua ngày. Tại quán ăn dì Tư béo, An đã gặp: anh Sáu tuyên truyền, những anh bộ đội, vợ chồng Tư Mắm, lão Ba Ngù, ông lão bán rắn và thằng Cò – họ đang đi tìm một người tên Võ Tòng.
Vợ chồng Tư Mắm làm nghề bán mắm dọc các con kênh rạch. An vô tình biết rằng hai bọn họ là Việt gian. Bị họ phát hiện nên An chạy trốn, hai vợ chồng Tư Mắm đốt cháy quán dì Tư rồi bỏ đi. Dì Tư Béo định dẫn An lên Thới Bình sinh sống nhưng An đã quyết định ở lại và tiếp tục cuộc sống không nơi nương tựa.
Sau đó An gặp lại cha con ông lão bán rắn và Võ Tòng. An đã đi theo họ và trở thành con nuôi của ông lão bán rắn, anh em của thằng Cò. Tuy là nghèo khó vất vả nhưng tía má nuôi của An rất thương An, coi cậu bé như đứa con ruột do mình sinh ra. An còn được tía và thằng Cò dắt đi câu rắn, đi lấy mật ong và học được nhiều kinh nghiệm, thấy nhiều điều mới lạ mà An chưa từng biết.
Tía nuôi dắt An đi tới thăm chú Võ Tòng. Võ Tòng sau này đòi đi giết Việt gian vì chúng định mua chuộc ông Ba Ngù. Trong lần phục kích giặc trên cây Da, Võ Tòng đã giết chết tên Việt gian và một tên lính ngụy. Nhưng cuối cùng Võ Tòng đã bị mụ Tư Mắm chỉ điểm rồi bị tên tướng bắn chết. Ba Ngù nhờ An nên biết được thói quen của mụ là thường đi tắm vào buổi chiều. Nên ông đã núp dưới đám bèo và dùng nỏ bắn chết mụ. Thời gian sau bọn giặt phải lao đao nhiều lần vì ông.
U Minh Thượng đã bị giặc đóng chiếm, gia đình tía nuôi và An rời đi U Minh Hạ sinh sống, gia nhập phường săn cá sấu, sau đó tới Sroc Miên, chợ Mặt Trời, Năm Căn. Tại đây An gặp lại dì Tư Béo và rồi An đi theo các anh du kích ..
Năm 1997, tiểu thuyết “Đất Rừng Phương Nam” được chuyển thể thành phim “Đất Phương Nam”, do Hãng phim Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (TFS) sản xuất, là một trong những phim truyền hình chuyển thể thành công từ tác phẩm văn học. Điểm khác biệt so với truyện của Đoàn Giỏi là ở cuối phim, cả hai nhân vật An và Cò đều đi theo cách mạng (thay vì chỉ nhân vật An như trong truyện) ..
Bài Ca Đất Phương Nam là bài hát chủ đề của phim, do Lư Nhất Vũ, nhạc sĩ dân ca, nhà sưu tầm nghiên cứu âm nhạc dân gian Nam Bộ viết nhạc, nhà thơ Lê Giang (vợ ông) phổ lời ..
Nguồn tư liệu:
+ https://vi.wikipedia.org/ (Đất rừng phương Nam – Wikipedia)
+ https://vi.wikipedia.org/ (Đất phương Nam – Wikipedia)
Lời bài hát
Nhắn ai đi về miền đất phương Nam
trời xanh mây trắng, soi dòng Cửu Long Giang
mênh mông rừng tràm, bạt ngàn dừa xanh
từng trang nước đong đưa, nhớ người xưa từng ở nơi này
cho ta thêm yêu dấu chân ngàn năm đi mở đất
cho ta thêm yêu bầy chim sáo sổ lồng
Còn đâu đây tiếng vó ngựa phi
mà ngỡ con tàu vỗ sóng bờ xa
nỉ non sao tiếng nhạn kêu chiều
buồm xuôi vô phương Nam phiêu bạt theo thủy triều
dẫu trải qua thăng trầm giông tố
qua bao cuộc bể dâu, mãi dâng cho đời
bài tình ca đất phương Nam
Cánh chim tung trời về đất phương Nam
người xưa lưu dấu in hình thuở mang gươm
bao la tình đời, màu lục bình trôi
hoàng hôn tím ven sông, tiếng hò khoan còn tỏa đôi bờ
lênh đênh mây trôi, khói sương chiều miên man nỗi nhớ
nghe trong âm ba từng con sóng vỗ về
Chờ trăng lên cất tiếng gọi nhau
đờn khảy tang tình đượm thắm hồn ai
biển xôn xao gió lộng tứ bề
thuyền ai xuôi phương Nam khoan nhặt trôi lững lờ
đã trải qua bao mùa mưa nắng, qua bao cuộc đổi thay
mãi dâng cho đời, bài tình ca đất phương Nam ..