Hoàn cảnh sáng tác nhạc phẩm Nỗi Buồn Hoa Phượng được nhà báo Hà Đình Nguyên của Báo Thanh Niên ghi lại như sau:
Năm 1951, cậu học trò Lê Văn Thiện (tên thật của nhạc sĩ Thanh Sơn) học trường Trung học Hoàng Diệu (Sóc Trăng) đã “hết sức quan tâm” đến cô bạn cùng lớp. Cô ấy khá nhí nhảnh, dễ thương, có cái tên ngồ ngộ: Nguyễn Thị Hoa Phượng. Vì thế các thầy cô và bạn bè trong trường không bao giờ gọi tên cô “gọn lỏn” bằng một chữ “Phượng”, mà lúc nào cũng là “Hoa Phượng” một cách vừa thân thương vừa trân trọng. Hoa Phượng là con của một gia đình công chức từ Sài Gòn về làm việc tại Sóc Trăng. Nhạc sĩ Thanh Sơn hồi tưởng: “Hai đứa học chung được hơn một năm (hai niên khóa), tình cảm đang dần trở nên thắm thiết thì bất ngờ mùa hè năm sau Hoa Phượng cho biết gia đình cô đã được điều chuyển về lại Sài Gòn. Trước ngày chia tay, Hoa Phượng có tìm gặp tôi nơi sân trường để nói lời từ biệt. Hai đứa buồn xo, chẳng nói gì nhiều, chỉ lặng nhìn nhau .. Khi tôi hỏi xin địa chỉ để sau này liên lạc thì nàng cúi xuống nhặt một cánh phượng trao cho tôi, nói: “Em tên là Hoa Phượng, mỗi năm đến hè nhìn hoa phượng nở thì hãy nhớ đến em ..” Từ đó chúng tôi bặt tin nhau! ..
Ba năm sau (1955), Lê Văn Thiện phải bỏ học giữa chừng để chen chân vào cuộc mưu sinh. Anh quyết định lên Sài Gòn, trước là tìm kiếm việc làm, sau nữa nhen nhóm cơ hội tìm lại “người xưa”. Phiêu dạt giữa chốn phồn hoa đô hội, với không ít bầm dập, tủi hờn nhưng rồi nhờ tính tình hiền lành, siêng năng, anh thanh niên tên Thiện cũng may mắn lọt vô cánh cổng của một nhà trọc phú, dù chỉ làm gia nhân với mức lương khá hậu hĩnh so với thời giá lúc đó: 150 đồng/tháng. Mê nhạc, lại được lòng ông chủ cho nên anh được phép tranh thủ những giờ rảnh để theo học lớp nhạc của nhạc sĩ Lê Thương.
Dạo ấy, mỗi năm Đài phát thanh Sài Gòn đều có tổ chức cuộc thi “Tuyển lựa ca sĩ”, điều đó đã nhen nhóm vào lòng chàng trai “ở đợ” một khát vọng đổi đời. Năm 1959, Lê Văn Thiện “liều mạng” đăng ký dự thi tuyển lựa ca sĩ với nghệ danh Thanh Sơn qua bài hát Chiều Tàn của Lam Phương. Đến bây giờ anh vẫn còn nhớ từng thành viên giám khảo, đó là những nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Võ Đức Thu, Nghiêm Phú Phi. Ngồi ghế chánh chủ khảo là nhạc sĩ Thẩm Oánh. Cái sự “liều mạng” đã được sao hộ mệnh chiếu mạng: thí sinh Thanh Sơn đoạt giải nhất! Phần thưởng là chiếc máy radio và cây đàn guitar. So với phần thưởng của các giải âm nhạc bây giờ thì quá “hẻo”, nhưng chừng đó cũng đủ đưa Thanh Sơn lên tận .. núi xanh! Quan trọng hơn, giải thưởng này chính là đòn bẩy đưa anh vào thế giới ca nhạc. Anh từ giã “nghề” gia nhân để đến với “Ông hoàng Tango” (tức nhạc sĩ Hoàng Trọng). Chính xác là giờ đây ca sĩ Thanh Sơn đã được ban nhạc Tiếng Tơ Đồng của nhạc sĩ Hoàng Trọng mời về cộng tác. Không chỉ có thế, giọng hát của anh còn được nhiều nơi chào mời (bây giờ gọi là “chạy sô”) ..
Thời gian này Thanh Sơn bắt đầu tập tành sáng tác. Ca khúc đầu tay của anh là bài Tình Học Sinh (1962), nhưng bài hát này chẳng tạo được chút dư âm. Thế rồi một buổi trưa đi ngang qua một ngôi trường đang mùa phượng nở, những kỷ niệm của thuở học trò có thấp thoáng bóng dáng của Nguyễn Thị Hoa Phượng ùa về .. và ca khúc Nỗi Buồn Hoa Phượng ra đời năm 1963. Nhạc sĩ tâm sự: “Tôi tìm thấy cảm xúc bởi sắc màu đỏ thắm của hoa phượng mỗi khi hè về. Bài hát này tôi viết về một cuộc tình học trò rất đẹp. Lời chia tay của cô bạn gái cùng trường đã khiến tôi xao xuyến, bâng khuâng. Màu hoa phượng như những giọt máu đỏ tươi minh chứng một cuộc tình chung thủy .. Bài hát lập tức được chấp nhận và mọi người yêu thích, làm động lực cho tôi chuyên tâm vào sáng tác. Có thể nói đó là “thời hoàng kim” của tôi, bởi tiền tác quyền lúc đó tôi nhận khoảng 6.000 đồng mỗi tháng. Nó không chỉ giúp gia đình tôi vượt qua nghèo khó mà sau đó tôi còn mua được nhà, xe, cưới vợ .. Nói một cách nào đó, “hoa phượng” là ân nhân của gia đình tôi ..”
Đọc thêm: Thanh Sơn & Những sáng tác để đời
– Bài viết: Nỗi buồn mang tên “hoa phượng”
– Tác giả: Hà Đình Nguyên
– Nguồn tin: Báo Thanh Niên
– Xuất bản: 2011.06.30 00:25
– Đường dẫn: https://thanhnien.vn/
– Thời gian khai thác: 2021.10.17 19:36 VST
Lời bài hát
Lời 1
Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn
chín mươi ngày qua chứa chan tình thương
ngày mai xa cách hai đứa hai nơi
phút gần gũi nhau mất rồi tạ từ là hết người ơi
Tiếng ve nức nở buồn hơn tiếng lòng
biết ai còn nhớ đến ân tình không
đường xưa in bóng hai đứa nay đâu
những chiều hẹn nhau lúc đầu
giờ như nước trôi qua cầu
Giã biệt bạn lòng ơi
thôi nay xa cách rồi
kỷ niệm mình xin nhớ mãi
buồn riêng một mình ai
chờ mong từng đêm gối chiếc
mối u hoài này ai có hay
Nếu ai đã từng nhặt hoa thấy buồn
cảm thông được nỗi vắng xa người thương
màu hoa phượng thắm như máu con tim
mỗi lần hè thêm kỷ niệm
người xưa biết đâu mà tìm ..
Lời 2
Trót mang kiếp phượng đời cho nỗi buồn
cảm ơn tình yêu cảm ơn người thương
bài ca cung thứ ai hát lâm ly
tiếc một thời chẳng nói gì
đành lòng người ở người đi
Biết bao kỷ niệm ngày xưa mất rồi
viết lên nhật ký xót xa đời tôi
tìm đâu dĩ vãng áo trắng ngây thơ
mắt buồn chiều nghiêng nón chờ
còn thương dáng ai thẩn thờ
Cánh phượng rụng tả tơi
tâm tư sao rối bời
nhớ nhau để lòng nhức nhối
đời ta là dòng sông
thuyền xa rồi thương dõi bóng
nỗi mong chờ nay ai biết không
Đếm bao xác phượng là bao nỗi buồn
tiếng ve sầu như mắt ai lệ tuôn
lời xưa đã hứa vẫn nhớ nhau luôn
mỗi mùa hè sẽ có phượng
phượng ơi biết không tôi buồn ..