Nhắc đến mùa Xuân, nhắc đến Đảng, chúng ta lại nghĩ ngay đến những giai điệu tươi vui của ca khúc “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân” – một sáng tác của nhạc sỹ Phạm Tuyên. Tuy nhiên, rất ít người biết được những điều bí mật hết sức thú vị liên quan đến sự ra đời của ca khúc này ..
Đọc văn Pháp, ra bài hát
Chúng tôi gặp nhạc sỹ Phạm Tuyên khi không khí Tết Nhâm Thìn (2012) vẫn còn vấn vương trong từng ngõ phố Hà Nội. Mái ấm nhỏ của ông trong khu tập thể N2 – ngõ 40, Vạn Bảo (Ba Đình – Hà Nội) vẫn rộn vang tiếng cười, ấm cúng trong ánh đèn lung linh muôn sắc.
Đã bước qua tuổi 83 nhưng nhạc sỹ Phạm Tuyên vẫn giữ nguyên phong thái thanh nhã, điềm đạm, vui vẻ vốn có. Thấy có khách đến chơi, ông vồn vã bắt tay rồi nhanh nhẹn bày đủ thứ kẹo bánh lên bàn và không quên mời mỗi người một chén trà nóng. Với người nhạc sỹ tài hoa này, Tết lúc nào cũng để lại trong ông những cảm xúc khó quên. Vui nhất là trong giờ khắc thiêng liêng, đại gia đình ông lại sum họp đông đủ bên bàn thờ gia tiên nghi ngút hương trầm ..
“Tôi quê gốc Hải Dương nhưng sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Hơn 80 năm trên mảnh đất này, tôi đã nếm đủ dư vị của các kiểu Tết khác nhau. Bây giờ, tuổi đã cao rồi, nên Tết đến cũng chẳng thích gì màu mè, hoa lá… chỉ cần các con, các cháu khỏe mạnh, lúc nào cũng xum vầy đông đủ, thế là vui nhất rồi” – nhạc sỹ họ Phạm tâm sự.
Nhắc đến sự nghiệp âm nhạc và những tác phẩm âm nhạc ông viết về mùa xuân, nhạc sỹ Phạm Tuyên không khỏi bồi hồi, xúc động. Với ông, đó là cả một cuốn “ký ức biên niên” mà dẫu có đi hết cuộc đời ông vẫn không thể nào quên được. Tuy nhiên, ca khúc được ông nhắc đến nhiều hơn cả trong suốt buổi trò chuyện với phóng viên GĐ&XH Cuối tuần chính là “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân”. Ông nhắc nhiều đến ca khúc này bởi nó gắn liền với sinh nhật tuổi 30 của mình. Đó cũng là thời điểm chàng thanh niên họ Phạm ý thức cao nhất về vai trò và lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp âm nhạc của mình. Mặc dù trước đó không lâu, ông cũng đã từng cho ra đời ca khúc “Đảng đã cho ta sáng mắt sáng lòng” gây tiếng vang lớn trong dư luận.
“Tôi đến với Đảng lúc còn ở bộ đội. Tất cả xuất phát từ lòng yêu nước của một thanh niên đi tìm chân lý. Hồi đó, những điều rõ nhất đập vào mắt tôi là nơi nào khó khăn, gian khổ, hy sinh xương máu thì nơi đó cần đảng viên. Tình cảm với Đảng bắt đầu từ những nhận thức như thế… Cũng chính vì thế nên một thời gian sau khi đã thấm nhuần lý tưởng của Đảng, đến năm 1959, tôi sáng tác ca khúc đầu tiên là bài “Đảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng” dựa trên bài thơ của Louis Aragon – một nhà thơ Cộng sản Pháp qua lời dịch của nhà thơ Tố Hữu. Bản dịch đó cho đến nay tôi vẫn rất thích những câu: “Đảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng. Trước như tuổi thơ tôi nào biết được… Đảng cho tôi màu sắc nước non nhà”. Đó là tình cảm của một trí thức như tôi lúc bấy giờ. Vì thế tôi đã viết trong một tâm trạng cởi mở, tự nhiên để nói lên tình cảm của mình cũng như của một số bạn bè, chứ không dám nghĩ bài hát sẽ được phổ biến rộng rãi! Nhưng rất vui là khi bài hát vừa viết ra, một số ca sĩ như Quí Dương, Trung Kiên thích và hát luôn…” – nhạc sỹ Phạm Tuyên kể.
Đến năm 1960, nhân dịp Đảng Cộng sản Việt Nam tròn tuổi 30, ông ấp ủ dự định viết một ca khúc ca ngợi về Đảng nhưng phải mang tính phổ cập rộng rãi. Thế nhưng dự định đó vẫn cứ mãi “ấp ủ” vì chưa tìm ra được cấu tứ thật hay. Cho đến khi ông đọc được một bài viết của nhà văn đồng thời là chiến sĩ cộng sản Pháp – Paul Vaillant Couturier, trong đó ông tâm đắc câu “Chủ nghĩa cộng sản là tuổi thanh xuân của thế giới” và chính cái tứ đó đã gợi ý cho ông viết nên ca khúc “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân”.
Những điều chưa kể
Ca khúc “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân” ra đời khi miền Bắc được sống trong hòa bình hơn 5 năm. Khắp nơi phơi phới một không khí lạc quan, phấn khởi nên tương ứng với những lời ca giàu sức khái quát. Những giai điệu đẹp, mềm mại, thắm thiết được tác giả khống chế âm vực trong một quãng hẹp để dễ dàng đến được với số đông công chúng. Đây cũng chính là lý do để bài hát trở thành một trong những ca khúc thường hay được các tốp ca nam nữ trình diễn trên các sân khấu ca nhạc trong các sự kiện trọng đại của đất nước.
Chính nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu trong một lần gặp nhau tình cờ ở miền Nam năm 1976 đã nói với nhạc sỹ Phạm Tuyên: “Tôi chưa thấy bài hát chính luận nào mà viết được nhẹ nhàng, mềm mại như “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân”.
Khi viết xong, ca khúc được phát liên tục trên Đài Tiếng nói Việt Nam, nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng phải ngạc nhiên vì bài hát phổ biến nhanh quá. Bây giờ, cứ mỗi khi mùa xuân về lại thấy khắp nơi vang lên giai điệu và lời ca của bài hát, ông thấy lòng mình nao nao. Không có phần thưởng hay lời ngợi ca nào cao quí hơn thế.
Hỏi nhạc sỹ Phạm Tuyên về quá khứ, ông nở nụ cười hiền từ rồi chậm rãi phân trần: “Chuyện của quá khứ đã lâu rồi tôi gác lại, không nhắc gì đến nó nữa. Chúng tôi xuất thân là gia đình trí thức, có văn hóa, tình yêu nước cũng chẳng thua kém gì tầng lớp công nhân lao động. Ở thời đại này, tầng lớp nào giống nhau trong nhận thức lý tưởng, đều có thể cống hiến hết mình cho đất nước. Còn chuyện riêng, phải chấp nhận vì điều đó xảy ra với tất cả mọi quốc gia chứ không riêng gì chúng ta. Chúng ta phải tìm cách thích nghi và vượt lên nó. Người nào cứ đòi hỏi cuộc sống phải theo ý của mình thì không bao giờ đạt được cả. Sự hồn nhiên đã cho tôi những tình cảm quý giá với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân… Nếu trong giai đoạn cam go, đầy những biến động hiểm nguy đó mà rơi vào tình trạng bất mãn thì sẽ ảnh hưởng đến sự nghiệp chung ..”
Hà Tùng Long
Nguồn bài viết:
+ http://giadinh.net.vn/ (Hồi ức về khoảnh khắc ra đời ca khúc: “Đảng đã cho ta cả một mùa xuân”)
Lời bài hát
Đảng đã cho ta một mùa xuân đầy ước vọng
một mùa xuân tươi tràn ánh sáng khắp nơi nơi
Đảng đã đem về tuổi xuân cho nước non
vang tiếng hát ca chứa chan niềm yêu đời
Bao năm khổ đau đất nước ta không mùa xuân
cuộc đời tăm tối chốn lao tù bao hờn căm
vừng dương hé sáng khi khắp nơi ta có Đảng
bóng tối lui dần tiếng chim vui hót vang
và rồi từ đây ánh dương soi đời mới
tiến theo cờ Đảng là thấy tương lai sáng tươi ..